DOOR RECENTELIJK ONDERZOEK IS GEBLEKEN DAT EEN AANTAL FEITEN OVER DE FAM ADDINGA, DIE EERDER VOOR WAAR WERDEN AANGENOMEN, NIET BLIJKEN TE KLOPPEN. WAT NIETS AFDOET AAN HET ONTSTAAN VAN DE WESTERWOLDERS EN DE AANLEIDING DAARVAN; NAMELIJK DE MOORD OP EGGE ADDINGA IN 1475.
Beknopte geschiedenis.
Neolithicum (4500-2100 v Chr)
– Eerste boeren
– Trechterbekercultuur
– Enkelgrafcultuur
– Klokbekercultuur
Bronstijd (2100-700 v Chr)
– Grote grafheuvels
IJzertijd (700-200 v Chr)
– Urnen en celtic fields
500-1475:
– 500 v Chr: omsloten door veen
– 834 n Chr: Het Duitse klooster Corvey, bisdom Osnabrück, krijgt veel bezittingen waaronder Westerwolde
– 875-876: oudste vermelding naam Westerwolde
– 1316: bisschop van munster erkend als Landsheer
– 1391: moord op Egge Addinga I
– 1465: stichting Kruisherenklooster
– 1475: moord op Egge Addinga II
Beschrijving van het gebied
De landstreek, waarvandaan wij in 1475 zijn gevlucht, heet Westerwolde en de bevolking behoort tot de groep Saksen. Westerwolde is de streek van het beekdallandschap tussen Ruiten A, Mussel A en Westerwoldse A, en heeft verscheidene natuurlijke grenzen. Ten oosten grenst het aan het grote laagveengebied het Bourtanger Moor (moeras), tot ver in Duitsland. Ten westen grenst het aan het hoogveengebied tot aan de Hondsrug en in het noorden grenst het aan de streken Oldambt en Reiderland.
De streek Oldambt, met als belangrijkste plaats Winschoten, heeft als oostgrens de rivier De Tjamme. Aan de overkant van deze grens begint het gewest Reiderland, dat voor een deel in Ost-Friesland ligt en is onderdeel is van het grote rijk van Karel de Grote. Hier liggen een aantal wierdedorpen en een groot aantal kloosters zoals Palmaer, Heiligerlee, Reide, Wymeer en Jemmingen. Ook dit is een duidelijke grens, omdat het gebied regelmatig overstroomt.
De bevolking is dus vrij geïsoleerd. Ten zuiden is er een doorgang bij Roswinkel en in het noorden een doorgang via de Pekel A. Westerwolde is een agrarisch en zelfvoorzienend gebied met een eigen rechtspraak volgens het Landrecht van 1472. In dit Landrecht worden rechten en plichten van de inwoners vastgelegd. Een belangrijk deel ervan handelt over de rechtspraak. Deze is in handen van een gekozen richter en gezworenen. Deze richter wordt voor een jaar gekozen uit de eigenerfde boeren. De eerste gegevens over de bevolkingsaantallen komen voor op de hoendergeldlijsten. Dit hoendergeld is een vorm van belasting aan de bisschop van Münster, in ruil voor bescherming door de bisschop. Ieder huis dat een schoorsteen had, gaf jaarlijks een hoen, voor de datum van Sint Michäel (29 sept).
Een deel van de Westerwolders is onder de invloed van de kloosters katholiek geworden. De doden worden zowel begraven in kerken als in grafheuvels, waarbij de heidenen en de christenen apart worden begraven.
De naam Westerwolde komt als Westerwalde voor het eerst voor in 900 samen met Uneswido (Onstwedde) in geschriften van de abdij van Werden. In 1150 waren er in het gebied 5 kerspelen: Sellingen, Vlagtwedde, Onstwedde, Wedde en Vriescheloo. Daarnaast zijn er een aantal kleinere gehuchten als Smeerling, Wessinghuizen, Ellersinghuizen, Wollinghuizen. Laude. De streek Westerwolde wijkt af van de rest van Groningen omdat het klooster van Corvey (in Duitsland) veel landerijen in Westerwolde in bezit heeft, en het gebied zodoende kerkelijk valt onder Osnabrück, waarvan de bisschop soms ook de bisschop van het naastgelegen (40km) Münster is.
Om te begrijpen waarom wij in 1475 vluchten uit Westerwolde, moeten we een paar generaties terug.
De bisschop van Münster was leenheer (toezichthouder) over Westerwolde, voor keizer Karel de Grote. In 1316 sloten de Westerwolders (geheel vrijwillig en zonder dwang van buitenaf) een overeenkomst met de bisschop, waarbij de bisschop Heer van Westerwolde werd. Er werd hoendergeldbelasting afgesproken.
De Westerwolders zegden hierbij toe:
– De hoenderbelasting te betalen: Jaarlijks 1 hoen per huis met schoorsteen
– het helpen van de bisschop
– geen versterkingen zonder toestemming te bouwen
De bisschop beloofde:
– de belastingen niet te verhogen
– regels en gewoonten te respecteren
– geen invloed op de rechtspraak uit te oefenen
Addinga , hoofdelingenfamilie– de wapenfeiten
Familie heeft connecties met het klooster van Corvey en het gericht van Winschoten.
ADDE (1350)
– familiebezit Reiderland verloren bij overstroming 1361
– toestemming van Münster voor het bouwen van een
steenhuis in Wedde, toren met losse muur . (1360/1370)
EGGE I (1365/1391)
drukt zijn stempel op bestuur en rechtspraak
– heeft lak aan t westerwolds landrecht
– verplaatst de rechtspraak van vlagtwedde naar het Huis te
Wedde
– wordt vermoord bij Wessinghuizen
Haije I (tot 1443)
– is nog minderjarig als zijn vader sterft
– slot Farmsum (voogd van Haije) wordt bestormd
– Haije wordt gevangen gezet in de strijd tussen de
Schieringers en de Vetkopers
– rechtspraak komt terug bij de meente en de gezworenen
EGGE II (1425/1475)
– Sluit overeenkomst met aardsvijand Groningen om de strategische ligging van Westerwolde
– geschil met Westerwolders over het recht van de hoofdeling
met bemoeienis bij uitoefenen van de rechtspraak,
hoofdeling moet geen richter gaan benoemen
– borg in Wedde was eigendom van Addinga en geen leen-
goed van Corveij en wordt eigendom van Münster.
– Egge wordt ambtsman
– verstandhouding met Addinga wordt erger en Egge wordt
– tussen de bruggen van de borg doodgeslagen (1475)
– Ubbo Emmius schrijft: de moord op Egge is niet te rechtvaardigen, wel te begrijpen.
De wandaden van Egge II die aanleiding zijn voor een groep van Westerwolders om te vluchten:
– Verplaatst het gericht van vlagtwedde naar Wedde (herhaalde poging)
– Heeft geen respect voor de vonnissen
– Verhoogt de boetes
– Eigent zich deel van geldstraffen toe
– Verandert oude regels
– Laat tol heffen
– Ontneemt Westerwolders hun visrechten
– Laat boeren hun land onderlopen
– Steelt vee en goed
– Gooit inwoners in de kerkers van de borg
– Dringt huizen binnen, rolt inboedels
Alles wat hierna gebeurt behoort niet meer tot onze geschiedenis, maar tot onze toekomst